جویدن؛ خشت اول سلامت

امیرالمؤمنین علیه‌السلام: هرکس می‌خواهد غذا به او ضرری نرساند،

تنها زمانی غذا بخورد که گرسنه شده و ابتدای خوردن بسم الله بگوید

و غذا را به خوبی بجود

و هنگامی که هنوز به غذا میل دارد دست بکشد.»[۱]

 

آخرین باری که غذا خوردید چقدر طول کشید؟!

سؤال ساده ایست. اما اکثر افراد از دادن پاسخ قطعی به آن در می‌مانند. چرا که غذا خوردن برای ما به یک فعالیت خودکار تبدیل شده که هیچ توجه جدی‌ای به آن نمی‌کنیم و با شروع غذا خوردن به طور اتوماتیک شروع به بلعیدن آن می کنیم. پس با این سؤال مواجه خواهیم شد که اصلا آیا غذا خوردن را بلد هستیم؟!

غذا خوردن کاری است که از ابتدای به دنیا آمدن به طور غریزی انجام می‌دهیم اما باید برای پرهیز از مشکلات درست غذا نخوردن آداب و عادات غذایی خود را آگاهانه تغییر دهیم. همة ما در طول روز چند بار چیزی می‌خوریم و به همین دلیل فکر می‌کنیم این کار را خیلی خوب انجام می‌دهیم. اما مسئله اینجاست که ما فکر می‌کنیم چون کاری را زیاد انجام می‌دهیم به چم و خم آن هم آگاهیم! در میان این کارهای روزمره، مسئلة غذا خوردن به دلیل ارتباطی که با سلامتی جسم و روح ما پیدا می‌کند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ولی راستش را بخواهید هرچند غذا خوردن از اولین کارهای ارادی ماست، بیشتر افراد اطلاع درستی از نحوة درستِ غذا خوردن ندارند و به همین دلیل مشکلات ناشی از اشتباهات بزرگِ غذا خوردن – که شاملِ طیف وسیعی از درد های روحی و جسمی از دندان درد تا دیابت و کبد چرب می‌شود – گریبان گیر آن‌ها شده است. برای جلوگیری از مشکلات متعددی که با اشتباه غذا خوردن به وجود می‌آید ناچاریم درست غذاخوردن را یاد بگیریم.

دقت کنید که صحبت بر سر این نیست که چه بخوریم بلکه داریم در مورد این صحبت می‌کنیم که چگونه و با چه آدابی همان غذای سالم را بخوریم. در حقیقت متأسفانه توجه بیش از حد ما درباره اینکه چه چیزی بخوریم باعث شده تا از چگونه خوردن غفلت کنیم. چرا که رعایت نکردن آداب غذا خوردن بهترین غذاها را بی‌فایده و حتی مضرّ می‌کند و درست غذاخوردن موجب می‌شود حتی غذاهای ضعیف، فایده‌های قابل توجهی به ما برسانند.

غذا برای اینکه به ماده‌ای تبدیل شود که سلول های ما قادر به بهره برداری از آن شوند لازم دارد فرآیندی را طی کند که ما آن را گوارش نامیده‌ایم. فرآیندی که وظیفه دارد مواد غذایی مفید را جذب و سموم و مواد غیرقابل جذب را دفع کند. فرآیند گوارش که یکی از پیچیده ترین فعالیت‌های بدن است توسط دستگاه عظیم گوارش صورت می‌گیرد. دستگاه گوارش در واقع مسیری طولانی‌ است که به ترتیب از دهان، حلق، مری، معده، رودة‌کوچک و رودة‌بزرگ تشکیل‌شده و در نهایت به مقعد ختم می‌شود. هر کدام از اعضای سیستم گوارش نقش خاصی در هر مرحله از گوارش غذا را به عهده دارند که هرگونه اخلال در آن‌ها خطرات چشمگیری برای سلامتی به همراه می‌آورد.

بیشتر مراحل گوارش در وجود ما به طور غیرارادی و غریزی انجام می شود و ما کنترل دقیقی بر چگونگی آن نداریم. پس وقتی از رعایت آداب غذا خوردن صحبت می کنیم دقیقا منظورمان چیست؟! منظور این است که با رعایت برخی آدابِ جزئی در مراحلی که تحت اختیار ماست به راحتی می توان از بروز بیماری‌های مختلف در بدن مثل یبوست و دیابت و... که هر یک به تنهایی قادرند انسان را زمین‌گیر کنند، به آسانی جلوگیری کرد. اما از مراحل گوارش، کدام یک اختیاری است؟

تصور بیشتر افراد بر این است که مراحل گوارش از زمانی آغاز می‌شود که غذا از دهان به سمت معده حرکت می‌کند. اما اشتباه همین جاست!

 

جویدن: خشتِ اول در گوارش

گوارش با بنیادی ترین مرحلة آن شروع می‌شود: جویدن. اگر این مرحله به درستی صورت پذیرد تمام اعضاء به راحتی و آسایش می توانند وظیفة خود را به انجام برسانند و با یک هضمِ خوب ریشة بسیاری از بیماری‌ها را بخشکانند.

 اما مشکل اساسی این است که ما درست نجویدن را یادگرفته ایم: شاید برای مدرسه دیر پاشده اید و مادرتان با دلسوزی اصرار دارد صبحانه بخورید و شما سریع چند لقمه خورده اید. یا وقت استراحتی که برای ناهار به شما داده اند کوتاه است و سعی می کنید تا زود غذا بخورید و فرصتی برای چرت هم داشته باشید...

 جویدن در واقع همزمانی دو نوع فرآیند است: مکانیکی و شیمیایی. مقصود از فرآیند مکانیکی خرد کردن غذا به مواد کوچک است تا غذا برای پروسة هضم شیمیایی آمادگی بیشتری داشته باشد. اگر هضم مکانیکی به خوبی صورت نپذیرد بار خرد کردن غذا به دوش معده می افتد؛ زیرا معده وظیفة خود می داند غذا را کاملاً له شده به روده‌ها بفرستد و طبیعی است که معده مظلوم برای این لقمه‌های نجویده‌ نجویده فشارهای زیادی را تحمل می‌کند که منجر به زخم معده و دردهای آن می‌شود. البته این تازه اول ماجراهای خوب نجویدن است!

جویدن علاوه بر خرد کردن غذا، با فرستادن سیگنال های عصبی به کل بدن، اعضاء را برای شروع پروسة هضم و جذب آماده می کند که به آن خواهیم پرداخت.

 

بُزاق، دواست!

اولین کنش‌های شیمیایی هضم در حین جویدن و توسط بزاق انجام  می شود. بزاق، این مادة حیاتی، صرفاً یک ماده آبکی در دهان ما نیست که تنها وظیفه‌اش لیز کردن غذا برای پایین رفتن از گلو باشد. بزاق جدا از 98 درصد آب و مقدار کمی نمک محلول اجزاء دیگری نیز دارد:

• آنزیم‌های آنتی باکتریال:

 وجود آنزیم‌هایی مثل پراکسیداز، ایمنوگلوبین، لیزوزیم و لاکتوفرین در بزاق باعث از بین رفتن باکتری‌های مضر و قارچ‌ها می‌شود. این آنزیم‌ها را می‌توان به نوعی اولین واکسن و سپر دفاعی انسان در مقابل عوامل مخرب دانست که با گروه عظیمی از بیماری‌ها مقابله می‌کند.[۲]

• آنزیم‌های تبدیل نشاسته به قند:

این آنزیم‌ها با شکستن ساختار مولکولی قندهایی با ساختار پیچیده و کربوهیدرات‌ها، آن‌ها را به قندهای ساده‌ای که برای بدن قابل جذب است تبدیل می‌کنند. همچنین تغییر و تبدیل قندها نقش به سزایی در جلوگیری ابتلا به دیابت دارند که بعداً به آن خواهیم پرداخت. [۳]

 

دهان: میکسر طبیعی

دهان انسان مثل یک میکسر شن و سیمان است. همان طور که بهترین شن و ماسه بدون ترکیب با آب نتیجه دلخواهی نخواهد داد، غذا برای انسان نیز بدون ترکیب شدن با بزاق و تأثیرات شیمیایی حاصل از این ترکیب برای جذب شدن به بدن آماده نخواهد شد.

 

کار دهان را به معده نیفکن!

به تعویق افتادن گوارش اولین ضرری است که با نجویدن به استقبالش می‌رویم. وقتی غذا به خوبی در دهان خرد نشود به جای اینکه هضم از دهان شروع شده باشد، معده مجبور است تکه‌های درشتِ غذا را خرد کند و در حقیقت گوارش در معده آغاز می‌شود. به تعویق افتادن گوارش بار سنگینی بر دوش معده می‌گذارد که در طولانی مدت باعث ضعیف شدن معده می‌شود و پس از مدتی حتی معده هم دیگر قدرت نخواهد داشت تا جور نجویدن‌های ما را بکشد.[۴] اگر نجویدن غذا تنها همین یک ضرر را به همراه داشت، کافی بود تا برای جلوگیری از آن دست به کار شویم. چرا که معده خانۀ دردهاست[۵] و با نجویدن،کلید این خانه را به دردها و بیماری ها سپرده ایم.

 

پیام جدید برای معده

ساز و کار بدن ما تابع دستوراتی است که به وسیلة شبکة گسترده و به هم پیوستة اعصاب به اعضاء ارسال می‌شود. وقتی که جویدن به خوبی در دهان صورت گیرد سیستم عصبی انسان سیگنال‌هایی را به اعضاء دستگاه گوارش می فرستد. مثلاً معده شروع به ترشح اسید می‌کند و پانکراس – که وظیفه‌اش تبدیل قند به انرژی است – شروع به ترشح انسولین می‌کند. درست نجویدن همچنین سیستم عصبی را از شروع غذا خوردن دیر آگاه می کند و هضم غذا یک بار دیگر به تعویق می‌افتد.[۶]

 

بزاق، دستگاه قند شکن

تند غذا خوردن خطر دیابت را پنج برابر افزایش می‌دهد.[۷] زیرا وقتی غذا به خوبی خرد شد و کاملاً با بزاق مخلوط گردید، آنزیم‌های قندشکن مانند میلاز شروع به فعالیت کرده و قندهای پیچیده را به قندهایی ساده و قابل جذب  برای بدن تبدیل می‌کنند. همین الان امتحان کنید: یک تکه نان را 40 بار بجوید. وقتی که در اواخر جویدن به خوبی با بزاق مخلوط و خمیری شکل شد متوجه شیرینی نان می شوید. در حالی که تا چند ثانیه قبل چنین شیرینی‌ای را احساس نمی‌کردید.

با خوب جویدن، قندها به جای اینکه در معده و روده جذب شوند، در دهان شکسته می شوند. علاوه بر این، گفتیم که جویدن با به جریان انداختن سیستم عصبی باعث ترشح هورمون ها و اسیدها برای هضم و جذب قندها و چربی‌ها می‌شود. پس اگر می‌خواهید به دیابت مبتلا نشوید از همین وعدة بعد خوب جویدن را شروع کنید.

 

  غذای خوشمزه‌ای که درست کرده‌اید را دور نریزید!

ما گاهی ساعت ها به پخت غذا مشغولیم و وقت و هزینة زیادی را برای تهیة غذایی خوشمزه می‌گذاریم اما تنها چند دقیقه برای خوردن‌اش وقت می‌گذاریم و با نجویدن، طعم گنگ و مبهمی از غذا را درک می کنیم و می بلعیم.

پرزهای چشایی زبان وقتی به درستی طعم‌ها را تحلیل می‌کنند که به ذرات ریزی تبدیل شده باشد و به خوبی با بزاق خیس شده باشد. پس به جای اینکه فقط بخواهید شکم خود را پر کنید، برای چشیدن طعم نعمت‌های خداوند غذا را به خوبی بجوید.

 

جویدن، ورزش است

هر چند در نظر اول این طور به نظر برسد که با جویدن، دندان‌ها فرسوده می‌شوند اما کاملاً برعکس: جویدن حتی به استحکام دندان هم کمک می‌کند. به این صورت که با بیشتر جویدن، بزاق بیشتری ترشح می‌شود و لایة محافظی که توسط بزاق بر روی دندان ایجاد می شود باعث جلوگیری از تماس باکتری‌های مضر خواهد شد. در نتیجه احتمال پوسیدگی کاهش می‌یابد.

از طرف دیگر جویدن ورزش فک است و با جویدن بیشتر استحکام دندان در استخوان فک تقویت می شود.

 

قبل از اینکه معده منفجر شود سیر شوید!

معده وقتی فرمان سیری را برای مغز ارسال می کند که کش آمده باشد و عصب هایی که معده را احاطه کرده اند پیام سیری را به هیپوتالاموس مغز بفرستند. این نامه نگاری بین معده و مغز حدود 15 دقیقه طول می کشد. یعنی شما 15 دقیقه قبل از اینکه احساس سیری بکنید سیر شده بوده‌اید! [۸]به همین دلیل در توصیه‌های امام علی به امام حسن علیهماالسلام برای بی نیاز شدن از طبیب آمده است: «زمانی غذا بخور که کاملا گرسنه‌ شده‌ای و زمانی که هنوز میل به غذا داری دست از غذا بکش.» [۹] علاوه بر آثار جسمانی پرخطری که برای پرخوری وجود دارد همچنین در حدیثی از پیامبر اسلام علت قساوت قلب نیز معرفی شده است: «هرکس غذایش اندک باشد بدنش سالم و قلبش باصفاست و هرکس زیاد غذا بخورد بدنی بیمار و قلبی سخت خواهد داشت.»[۱۰]

 

 با درست جویدن با ترازویتان دوست شوید

وقتی که گام اصلی در هضم غذا را با خوب جویدن برداشتید دیگر با هضم نامناسب، توده‌هایی از چربی روی دست خود نمی‌گذارید که فقط به درد انباشته شدن در شکم و رگ‌ها بخورد. چرا که ترشحات دهان، معده و روده توانسته‌اند ذرات ریز چربی را هضم و به انرژی تبدیل کنند. توجه داشته باشید که به خلاف رژیم های لاغری که اساس‌شان بر گرسنگی و ضعیف کردن بدن است، با درست جویدن همزمان با تندرستی و قوت جسم، وزن خود را تعدیل می کنید. علاوه بر این، گفتیم که خوب جویدن باعث می شود تا با مقدار کم و کافی احساس سیری پیدا کنیم. همچنین هضم غذای جویده نشده و تکه تکه از بدن انرژی بیشتری می‌طلبد. به همین دلیل با نجویدن علاوه بر این‌که غذای بیشتری خورده‌اید زودتر هم گرسنه خواهید شد.[۱۱]

 

خوب بجوید تا بعد از غذا نیاز به جرثقیل نداشته باشید!

پس از اینکه غذا به معده رسید حجم بالایی از خون به سمت معده سرازیر می‌شود تا نیاز معده برای هضم را فراهم کند. به همین دلیل است که بعد از غذا خوردن توصیه شده است که به فعالیت نپرداخته و مدت کوتاهی استراحت کنیم. مثلا در حدیثی از امام رضا علیه السلام آمده است:«... هرگاه غذا خوردی به پشت دراز بکش و پای راست را بر پای چپ بگذار.» [۱۲]هرچه غذا کمتر جویده شده باشد با تکه‌های درشت‌تری مواجه‌ایم که وقت بیشتری برای هضم می‌طلبد. در حالی که طولانی شدن پروسه هضم دلیل اصلی سنگینی و رخوت بعد غذاست.

 

جگرتان را با نجویدن نسوزانید

غذایی که به شکل تکه تکه به معده رسید پس از تلاش‌های معده باید برای مرحلة بعدی هضم به کبد برود. کبد برای هضم این مواد ناچار است شعله را بالا بکشد تا از پس این تکه‌های درشتِ هضم نشده بربیاید. اگر بعد از غذا خوردن احساس گرمای زیادی می‌کنید به این دلیل است که کبدتان حرارت را بالا برده است. حرارت بالای کبد باعث کسلی و خستگی کاذب می شود و شما بعد از غذا به جای قوت گرفتن، احساس خواب آلودگی پیدا می‌کنید.

همچنین وقتی کبد حتی با حرارت بالا قادر به هضم نباشد مجبور می‌شود غذاهای هضم نشده را در خود نگه دارد که در طولانی مدت چربی کبد را نیز به دنبال خواهد داشت.[۱۳]

 

 روده‌تان باریک است؛ خفه اش نکنید!

جویدن صحیح به دلیل درگیر کردن غذا با بزاق، باکتری‌هایی که برای دستگاه گوارش مضر است و باعث تولید گاز در معده و نفخ در روده می‌شوند را از بین می برد.[۱۴] تکه‌های غذا به دلیل هضم نامناسب هنوز به اندازه کافی ریز نشده‌اند و لای پرزهای روده گیر می‌افتند. با این شرایط یبوست اولین عارضه‌ای است که به آن دچار خواهید شد. همچنین ماندن غذا در لابه‌لای پرزهای روده فاجعه‌هایی در طولانی مدت به بار می آورد از جمله عفونت روده‌ها.

غذایی که به درستی هضم نشده است طبیعتاً فضولات زیادی هم به دنبال خواهد داشت. رودة بزرگ هرچند نامش بزرگ است اما دفع فضولات هضم نشده برای آن هم چالش جدی‌ایست که منجر به یبوست خواهد شد.

 

 میزان جویدن

هرچند برخی عدد خاصی مثل چهل یا سی و دو بار جویدن را ذکر کرده‌اند اما معیار اصلی در جویدن این است که غذا به خوبی با بزاق مخلوط شده و به شکل خمیر مانندی در آمده باشد. در توصیه‌های ائمه معصومین نیز تنها به این اشاره شده است که به خوبی جویده شود و غذا به طور کامل خرد شده باشد.[۱۵]

 

• راهکارهای عملی برای درست جویدن:

آتش نخورید!

شما با چیز داغی که ناگهان کف دست تان گذاشته شود چه می کنید؟ لابد تا زمانی که بتوانید آن را دست به دست می‌کنید و در اولین فرصت ممکن آن را می‌اندازید یا جایی می‌گذارید. انسان با غذای داغی هم که وارد دهانش می‌شود همین کار را می‌کند: یک چپ و راست اش می‌کند و می‌بلعد. داغ بودن غذا بزرگترین دلیل برای سریع خوردن است.

روزی برای پیامبر گرامی اسلام غذای داغی آوردند. ایشان فرمودند: «بگذارید خنک شود. برکت در غذای خنک است. خداوند آتش را خوراک ما قرار نداده است.»[۱۶]

 

روی غذا خوردن تمرکز کنید

متاسفانه غالب ما فکر می‌کنیم که غذا خوردن کاری است که اهمیت چندانی ندارد و به همین دلیل بدون رعایت آداب آن، تند تند غذا را می‌بلعیم تا به کارهایمان برسیم! در حالی که اگر آداب غذا خوردن به درستی رعایت نشود، همان طور که توضیح دادیم تبعات کوتاه مدتی مثل کسلی و سنگینی بعد از غذا، یبوست و مضرات بلندمدتی مثل ناراحتی های معده و کبدچرب را به جان خریده‌ایم. بهترین روش برای رعایت این آداب این است که همزمان با غذا خوردن کار دیگری نکنید تا حواستان پرت نشود. غذا خوردن نیاز به تمرکز و آرامش دارد. پس اگر حواس تان به تماشای تلویزیون یا مطالعه است غذا خوردن را برای وقت دیگری بگذارید.

لقمه‌های کوچک بردارید

گفتیم که غذا در دهان به واسطة جویدن با بزاق مخلوط می‌شود و طبیعی است که کمی به حجم آن اضافه شود. پس اگر می‌خواهید غذا را خوب بجوید چاره‌اش این است: قاشق و لقمه‌های کوچک‌تری انتخاب کنید. این توصیه چندین بار در احادیث ائمه اسلام ذکر شده است. برای مثال: در وصایای پیامبر اکرم به امام علی علیهماالسلام آمده است: «... اما آداب سفره این است که لقمه را کوچک بگیری و به شدت آن را بجوی و کمتر به صورت دیگران نگاه کنی و قبل و بعد غذا دست‌هایت را بشویی.»[۱۷]

 به قاشق و چنگال‌تان استراحت بدهید

این راه حل ساده‌ایست. برای این‌که مدام در فکر پر کردن قاشق و پایین دادن آن نباشیم بهتر است در حین جویدنِ غذایی که در دهان داریم قاشق و چنگال را زمین بگذاریم تا از لحاظ ذهنی یادمان باشد که تا وقتی غذا هنوز به خوبی جویده نشده، نباید به سراغ قاشق بعد رفت.

کم‌کم، جویدن را زیاد کنید

سخن آخر اینکه: با وجود تمام فواید جویدن و مضرات کشنده‌ای که برای نجویدن ذکر کردیم حالا وقت آن است که نحوة جویدن‌تان را اصلاح کنید. اما اگر چهل بار جویدن لرزه بر اندام‌تان می‌اندازد و باعث می‌شود بی‌خیال خوب جویدن شوید،   کم کم دفعات جویدن‌تان را بالا ببرید. یعنی تا مدتی با خود شرط کنید مثلا «ده بار می جوم» و تا وقتی که برای شما عادی نشده است آن را ادامه دهید. سپس پانزده بار... سپس بیست بار و کم‌کم تا وقتی غذا را بجوید که به خوبی له شده و تکه تکه به معده نرسد و خشت اول گوارش کج گذاشته نشود!

سلامت باشید.

فایل PDF این نوشتار را از اینجا دانلود کنید

 

 

[۱] قَال أمير المؤمنين عليه السلام :مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ يَضُرَّهُ طَعَامٌ فَلاَ يَأْكُلْ حَتَّى يَجُوعَ فَإِذَا أَكَلَ فَلْيَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ لْيُجَيِّدِ اَلْمَضْغَ وَ لْيَكُفَّ عَنِ اَلطَّعَامِ وَ هُوَ يَشْتَهِيهِ وَ لْيَدَعْهُ وَ هُوَ يَحْتَاجُ إِلَيْهِ. بحار الانوار - جلد۶۳  ,  صفحه۳۸۰

[۲] کتابخانه ملی پزشکی آمریکا:  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6855406

[۳]https://med.libretexts.org/Bookshelves/Nutrition/Book%3A_Human_Nutrition_(University_of_Hawaii)/04%3A_Carbohydrates/4.02%3A_Digestion_and_Absorption_of_Carbohydrates

[۴] https://www.quora.com/What-happens-when-you-swallow-the-food-without-chewing-it-properly

[۵] قال رسول الله (ص): الْمَعِدَة بَیْتُ کُلِّ دَاءٍ... بحارالانوار ج59 ص 89

[۶]https://www.scienceofeds.org/2013/03/06/your-bodys-response-to-chewing-spitting-the-role-of-ghrelin-and-obestatin

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3576996/

[۷]https://www.scienceofeds.org/2013/03/21/your-bodys-response-to-chewing-and-spitting-the-role-of-insulin/

[۸] https://www.foodnavigator.com/Article/2012/10/05/Chewing-important-for-satiety-researchers-find

[۹] أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ لِلْحَسَنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ: أَ لاَ أُعَلِّمُكَ أَرْبَعَ خِصَالٍ تَسْتَغْنِي بِهَا عَنِ اَلطِّبِّ؟ قَالَ بَلَى قَالَ لاَ تَجْلِسْ عَلَى اَلطَّعَامِ إِلاَّ وَ أَنْتَ جَائِعٌ وَ لاَ تَقُمْ عَنِ اَلطَّعَامِ إِلاَّ وَ أَنْتَ تَشْتَهِيهِ... الخصال ج1 ص228

[۱۰] مَنْ قَلَّ طَعَامُهُ صَحَّ بَدَنُهُ وَ صَفَا قَلْبُهُ وَ مَنْ كَثُرَ طَعْمُهُ سَقِمَ بَدَنُهُ وَ قَسَا قَلْبُهُ. بحارالانوار جلد۶۳  ,  صفحه۳۳۸ 

[۱۱] https://www.health.harvard.edu/blog/why-eating-slowly-may-help-you-feel-full-faster-20101019605

[۱۲] «إِذَا أَكَلْتَ شَيْئاً فَاسْتَلْقِ عَلَى قَفَاكَ وَ ضَعْ رِجْلَكَ اَلْيُمْنَى عَلَى اَلْيُسْرَى.» الکافی – ج6 – ص299

[۱۳] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3930974/

[۱۴]https://www.ndtv.com/health/health-expert-luke-coutinho-tells-us-to-chew-food-slowly-know-why-is-it-important-for-your-health-1935480

[۱۵] الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَم: فِي اَلْمَائِدَةِ اِثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً يَجِبُ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ أَنْ يَعْرِفَهَا أَرْبَعٌ مِنْهَا فَرْضٌ وَ أَرْبَعٌ مِنْهَا سُنَّةٌ وَ أَرْبَعٌ مِنْهَا تَأْدِيب. فَأَمَّا اَلْفَرْضُ فَالْمَعْرِفَةُ وَ اَلرِّضَا وَ اَلتَّسْمِيَةُ وَ اَلشُّكْرُ وَ أَمَّا اَلسُّنَّةُ فَالْوُضُوءُ قَبْلَ اَلطَّعَامِ وَ اَلْجُلُوسُ عَلَى اَلْجَانِبِ اَلْأَيْسَرِ وَ اَلْأَكْلُ بِثَلاَثِ أَصَابِعَ وَ لَعْقُ اَلْأَصَابِعِ وَ أَمَّا اَلتَّأْدِيبُ فَالْأَكْلُ مِمَّا يَلِيكَ وَ تَصْغِيرُ اَللُّقْمَةِ وَ اَلْمَضْغُ اَلشَّدِيدُ وَ قِلَّةُ اَلنَّظَرِ فِي وُجُوهِ اَلنَّاسِ . الخصال ج2 ص485

همین طور در این حدیث: أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَقُولُ لاِبْنِهِ اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَا بُنَيَّ أَ لاَ أُعَلِّمُكَ أَرْبَعَ كَلِمَاتٍ تَسْتَغْنِي بِهَا عَنِ اَلطِّبِّ فَقَالَ بَلَى قَالَ لاَ تَجْلِسْ عَلَى اَلطَّعَامِ إِلاَّ وَ أَنْتَ جَائِعٌ وَ لاَ تَقُمْ عَنِ اَلطَّعَامِ إِلاَّ وَ أَنْتَ تَشْتَهِيهِ وَ جَوِّدِ اَلْمَضْغَ وَ إِذَا نِمْتَ فَأَعْرِضْ نَفْسَكَ عَلَى اَلْخَلاَءِ فَإِذَا اِسْتَعْمَلْتَ هَذَا اِسْتَغْنَيْتَ عَنِ اَلطِّبِّ وَ قَالَ إِنَّ فِي اَلْقُرْآنِ لَآيَةً تَجْمَعُ اَلطِّبَّ كُلَّهُ كُلُوا وَ اِشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا. وسائل الشیعه ج24 ص 245

[۱۶] أقِرُّوا الحَارَّ حَتّى يَبْرَدَ، فإنَّ رَسُولَ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم قُرِّبَ إلَيْهِ طَعَامٌ حَارٌّ فَقَالَ: أقِرُّوهُ حَتَّى يَبْرَدَ، مَا كَانَ اللّه‏ عَزَّ وَجَلَّ لِيُطْعِمَنَـا النَّـارَ، وَالبَرَكَةُ فِي البَارِدِ. الکافی ج6 ص 321

[۱۷] «فِي وَصَايَا اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ لِعَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَا عَلِيُّ اِثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً يَنْبَغِي لِلرَّجُلِ اَلْمُسْلِمِ أَنْ يَتَعَلَّمَهَا فِي اَلْمَائِدَةِ أَرْبَعٌ مِنْهَا فَرِيضَةٌ وَ أَرْبَعٌ مِنْهَا سُنَّةٌ وَ أَرْبَعٌ مِنْهَا أَدَبٌ فَأَمَّا اَلْفَرِيضَةُ فَالْمَعْرِفَةُ بِمَا يَأْكُلُ وَ اَلتَّسْمِيَةُ وَ اَلشُّكْرُ وَ اَلرِّضَا وَ أَمَّا اَلسُّنَّةُ فَالْجُلُوسُ عَلَى اَلرِّجْلِ اَلْيُسْرَى وَ اَلْأَكْلُ بِثَلاَثِ أَصَابِعَ وَ أَنْ يَأْكُلَ مَا يَلِيهِ وَ مَصُّ اَلْأَصَابِعِ وَ أَمَّا اَلْأَدَبُ فَتَصْغِيرُ اَللُّقْمَةِ وَ اَلْمَضْغُ اَلشَّدِيدُ وَ قِلَّةُ اَلنَّظَرِ فِي وُجُوهِ اَلنَّاسِ وَ غَسْلُ اَلْيَدَيْنِ.» من لا يحضره الفقيه - جلد۴ - صفحه۳۵۲