نمک از منظر طب اسلامی (به همراه بروشور با کیفیت چاپ)

«نمک بخوریم یا نخوریم»
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّ ع يَا عَلِيُّ افْتَتِحْ طَعَامَكَ بِالْمِلْحِ وَ اخْتِمْ بِالْمِلْحِ فَإِنَّ مَنِ افْتَتَحَ طَعَامَهُ بِالْمِلْحِ وَ خَتَمَ بِالْمِلْحِ عُوفِيَ مِنِ اثْنَيْنِ وَ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ مِنْهُ الْجُذَامُ وَ الْجُنُونُ وَ الْبَرَصُ. الکافی ج۶ ص ۳۲۵
رسول خدا(ص) می‌فرمایند: ای علی! با نمک غذای خود را شروع کن و با نمک آن را ختم کن که هر کس غذای خود را با نمک شروع کند و با نمک به پایان برساند از هفتاد و‌ دو نوع درد عاقبت یابد که از جمله‌ی آن‌ها خوره و دیوانگی و پیسی است.

«سفره‌های بی‌برکت»
عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: لَا يُخْصِبُ خِوَانٌ لَا مِلْحَ عَلَيْهَا وَ أَصَحُّ لِلْبَدَنِ أَنْ يُبْدَأَ بِهِ فِي أَوَّلِ الطَّعَامِ. الکافی ج۶ ص ۳۲۶
سفره‌هایی که نمک ندارند، برکت و فراوانی ندارد و برای بدن بهتر است که غذا با نمک شروع شود.

«نمک، داروی منحصر به فرد»
ِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ فِي الْمِلْحِ شِفَاءً مِنْ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْأَوْجَاعِ ثُمَّ قَالَ لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي الْمِلْحِ مَا تَدَاوَوْا إِلَّا بِهِ. المحاسن ج۲ ص۵۹۰
امام باقر(ع) می‌فرمایند: در نمک درمان ٧٠درد است و اگر مردم اثر نمک را می‌دانستند جز با آن در مان نمی‌کردند.

«سفره‌های پرصلوات»
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى خِوَانٍ عَلَيْهِ خَلٌّ وَ مِلْحٌ. المحاسن ج۲ ص۴۸۷
پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: همانا خدا و فرشته‌های او بر سفره‌ای که نمک و سرکه در آن باشد، رحمت می‌فرستند.

 «بر شما باد به خوردن نمک»
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَيْكُمْ بِالْمِلْحِ فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ سَبْعِينَ دَاءً- مِنْهَا الْجُذَامُ وَ الْبَرَصُ وَ الْجُنُونُ. صحیفةالامام رضا ع  ص۷۸
رسول خدا(ص) می‌فرمایند: بر شما باد به خوردن نمک! زیرا نمک مقتضی درمان هفتاد بیماری است که از جمله‌ی آن‌ها جذام، پیسی و جنون است.

«منع کردن نمک حرام است»
قال أمير المؤمنين ع لا يحل منع الملح و النار. قرب الاسناد ص۱۳۷
امام علی(ع) می‌فرمایند: جلوگیری از نمک و آتش جایز نیست.

«منافذ چشم»
قَالَ الصادق ع لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَلَقَ الْعَيْنَيْنِ فَجَعَلَهُمَا شَحْمَتَيْنِ وَ جَعَلَ الْمُلُوحَةَ فِيهِمَا مَنّاً مِنْهُ عَلَى ابْنِ آدَمَ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَذَابَتَا. علل الشرایع ج۱ ص۸۷
امام صادق (ع) می‌فرمایند: خداوند تبارک و تعالی دو چشم را خلق کرده و آن دو را پی و چربی قرار داده و بر بنی آدم منت نهاد و شوری را در آن ایجاد کرد که اگر چنین نبود، حتما چشم فاسد می‌شد و آب می‌گردید.

«نمک یکی از ارکان دنیا»
الصادق ع َ قِوَامُ الدُّنْيَا بِثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ النَّارِ وَ الْمِلْحِ وَ الْمَاء. تحف العقول ص۳۲۱
امام صادق(ع) می‌فرماید: استواری دنیا بر سه چیز است، آتش، نمک و آب.

«نمک از بهترین خورش‌ها»
سَأَلَ الرِّضَا ع أَصْحَابَهُ أَيُّ الْإِدَامِ أَجْوَدُ فَقَالَ بَعْضُهُمْ اللَّحْمُ وَ قَالَ بَعْضُهُمُ السَّمْنُ وَ قَالَ بَعْضُهُمُ الزَّيْتُ فَقَالَ لَا هُوَ الْمِلْحُ خَرَجْنَا إِلَى نُزْهَةٍ لَنَا فَنَسِيَ الْغُلَامُ الْمِلْحَ فَمَا انْتَفَعْنَا بِشَيْ‏ءٍ حَتَّى انْصَرَفْنَا. مکارم الاخلاق ص۱۸۹
امام رضا(ع) از اصحابش پرسید: کدام خورشت بهتر است؟ یکی گفت گوشت، دیگری گفت روغن، دیگری گفت روغن زیتون. حضرت فرمودند: نه بلکه نمک است، به گردش بیرون رفتیم، غلام فراموش کرد نمک بیاورد، از هیچ خوردنی بهره نبردیم تا برگشتیم.

«درمان کک و مک»
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ ذَرَّ عَلَى أَوَّلِ لُقْمَةٍ مِنْ طَعَامِهِ الْمِلْحَ ذَهَبَ اللَّهُ عَنْهُ بِنَمَشِ الْوَجْهِ. المحاسن ج۲ ص۵۹۴
امام صادق(ع) می‌فرمایند: هرکس بر نخستین لقمه خوراکش نمک بپاشد، کک و مک صورتش برود.

توضیح: کک و مک در بدن به خصوص در صورت، بیماری شایعی است که عده زیادی در سراسر دنیا مخصوصا کشورهای غربی مانند آلمان به آن مبتلا هستند، در پزشکی برای این بیماری درمانی یافت نشده است، کسانی که سنت شروع غذا با نمک را جدی می‌گیرند و به آن عمل می‌کنند مبتلا به کک و مک نمی‌شوند و اگر دچار آن شده باشند درمان می‌شوند.

«نمک در زبان فارسی»
*جایگاه رفیع نمک در کلام مردم برگرفته از همان توجه پیشینیان ما به فرهنگ اسلامی و روایات معصومین (ع) است.
*هر چه بگندد نمکش می‌زنند وای به روزی که بگندد نمک، نمک نه تنها فاسد نمی شود بلکه خود بهترین ماده ضدعفونی کننده و گندزدا است، پس محال است نمک خراب شده و بگندد اما نمک‌های صنعتی تاریخ انقضا دارد و بعد از گذشت زمان مندرج خراب می‌شود.
*چه بچه بانمکی است، اگر بخواهند بچه‌ای را به نیکی توصیف کنند و به خاطر حسنی که دارد به او یک امتیاز بدهند او را به نمک منصوب می‌کنند، نمک‌گیر شما شده‌ایم، با خوردن نمک از خانه کسی حقوقی بر هم پیدا می‌کنند.
*نمک پرورده شما هستیم، اگر بخواهد به کسی بفهماند که تمام آنچه که داریم را مدیون شما هستیم، میگفت نمکی که داریم از شماست، بشکند دستی که نمک ندارد، دستی که نمک در آن نیست برکت ندارد و هر چه کار خوب انجام دهد قدرش را نمی‌دانند‌.
*عجب ادم نمک‌نشناسی هست، کسی که هر چه خوبی در حق او شده است را فراموش می‌کند، نمک نشناس می‌گویند یعنی قدر نشناس بودن نسبت به هرچیزی ممکن است ولی قدر و منزلت نمک را در هر صورت باید شناخت، اما متأسفانه در زمان ما مردم هم قدر نمک را نمی‌دانند و هم آنچه را که به اسم نمک می‌خورند نمی‌شناسد و نمی‌دانند که از چیست، نمک را می‌خورد و نمک‌دان را می‌شکند!
*از اصلی‌ترین وسایل خانه و غذاهای سفره نمک بوده، همچنین یکی از قوی‌ترین داروهای موجود در طبیعت نمک است اما نمک طبیعی دریا یا سنگ نه نمک شیمیایی که به گفته پزشکان سمی و بیمارکننده و کشنده است، حذف نمک از سفره‌ها به معنای از بین رفتن سلامتی و بروز مشکلات متعدد جسمی و روانی است.

«فتوای مراجع در خصوص نمک»
برخی از علما و مراجعی که فتوا به استحباب خوردن نمک در اول و آخر غذا داده اند:
*علی بن بابویه قمی معروف به صدوق اول۳۲۹ ه ق
*شیخ صدوق مشهور به شیخ صدوق ۳۸۱ ه،ق
*قاضی ابن براج ۴۸۱ ه،ق
*ابن حمزه طوسی معروف به عمادالدین طوسی ۶۰۰ ه، ق
*محمد بن مکی معروف به شهید اول ۷۸۶ه، ق
*محمد بن حسین بن عبدالصمد معروف به شیخ بهایی ۱۰۳۱ه ق
*محمد تقی اصفهانی پدر علامه مجلسی ۱۰۷۰ه ق
*سید محمد مجاهد بن سید علی طباطبایی ۱۲۴۳ه ق
*شیخ محمد حسن بن شیخ باقر معروف به صاحب جواهر ۱۲۶۶ه ق

علما و مراجع بزرگ عصر معاصر
*سید شهاب الدین محمد حسین حسینی مرعشی نجفی
*سید عبدالاعلی موسوی سبزواری
*سید روح الله مصطفوی خمینی
*میرزا جواد بن علی تبریزی
*حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی
*حاج شیخ محمد تقی بهجت فومنی
*سید علی حسینی سیستانی
*حاج شیخ وحید خراسانی
*حاج شیخ شبیری زنجانی
*حاج شبخ ناصر مکارم شیرازی
*حاج شیخ لطف الله صافی
*سید محمود هاشمی شاهرودی

«آیا نمک سم سفید است»
طبق ادعای برخی از پزشکان غربی، مصرف نمک بیماری می‌آورد و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد، یکی از مأموریت‌های سازمان بهداشت جهانی، مبارزه با مصرف نمک و کنترل مصرف آن می‌باشد، آن‌ها با تبلیغات گسترده و مداوم، نمک را سم سفید معرفی می‌کنند اما واقعیت چیست؟
وقتی به منابع حیاتی یعنی روایات پیامبر اکرم و امامان معصوم و همچنین به رساله مراجع تقلید مراجعه می‌کنیم با مساله‌ای بسیار عجیب مواجه می‌شویم و آن اینکه در هیچ جای دین اسلام دیده نشده است که خوردن نمک نهی یا امر به کمتر خوردن آن شده باشد بلکه معصومین علیهم‌السلام همیشه مردم را به مصرف نمک توصیه می‌کرده‌اند، در دین اسلام خوردن نمک حرام یا مکروه و حتی مباح نیست بلکه مستحب است.
ولی در زمان ما برخوردی که نسبت به مسئله نمک می‌شود متفاوت است، آنچه از رسانه‌ها می‌شنویم با آنچه از دین و علما و پیشینیان دیده‌ایم از زمین تا آسمان فرق دارد! یکی آن را سم و دیگری دوا می‌داند، یکی آن را حرام و دیگری مستحب می‌خواند، منشأ چنین اختلافات عمیق و بزرگی که میان طب اسلامی و پزشکی غربی به وجود آمده، چیست؟

جواب این معما:
آن چیزی که پیامبر اکرم و امامان معصوم به آن توصیه کرده‌اند و مواردی از آن را در این نوشته آوردیم، آن نمکی است که در دل طبیعت و بدون تصرف انسان وجود دارد و هزاران سال از زمان حضرت آدم تا چندی پیش بشر فقط از همان نمک استفاده می کرده است که مردم آن را با نام‌های نمک طبیعی، نمک دریا، نمک کوه و ... می‌شناسند.
این ماده‌ی معدنی با اینکه سالیان دراز در معرض باد و آب و آفتاب قرار دارد ولی هیچ تغییری در آن صورت نگرفته و خاصیت خود را از دست نداده است و فاسد نمی‌شود اما آنچه امروزه به اسم نمک به خورد مردم داده می‌شود نمکی است دست کاری شده که املاح مفید آن را گرفته و ترکیبات شیمیایی به آن اضافه کرده‌اند، به عبارت دیگر آن چیزی که سم است نمک تصفیه شده است و آن چیزی که داروست نمک طبیعی است.

«گزارشی متفاوت از نمک»
نکته قابل توجه این است که امروزه نمک دریا و نمک طبیعی در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشورهای غربی مورد استفاده مردم قرار می گیرد و بدون ممنوعیت عرضه می شود، به عنوان مثال در آمریکا، فرانسه، آلمان و... نمک دریا برای مردم شناخته شده و قابل دسترسی است. به گزارش خبرنگار مهر، طبق مطالعه‌ای جدید، کاهش مصرف نمک در بیماران قلبی می‌تواند خطر مرگ یا بستری شدن در بیمارستان را برای آن‌ها به همراه داشته باشد.
دهه‌های متمادی است که پزشکان توصیه می‌کنند بیماران مبتلا به نارسایی قلبی برای حفظ سلامت خود میزان مصرف نمکشان را کاهش دهند اما به تازگی محققان مرکز پزشکی دانشگاه «راش شیکاگو» این توصیه را نادرست می‌دانند. محققین دریافته‌اند بیماران قلبی که از رژیم غذایی کم نمک پیروی کرده‌اند، در مقایسه با بیماران دارای شرایط مشابه که میزان مصرف نمکشان را محدود نکرده‌اند، 85 درصد بیشتر در معرض مرگ یا بستری شدن در بیمارستان قرار گرفته‌اند.

«نمک دریا نامی آشنا»
در بزرگترین فروشگاه‌های جهان، که در بسیاری از نقاط دنیا شعبه دارند، نمک دریا به فروش می‌رسد و یکی از محصولات پر فروش است، نمک دریا از جهت قیمت خیلی گران‌تر از نمک تصفیه شده است. قابل توجه اینکه در سایت‌های خرده‌فروشی معروف، برای کالای نمک دریا به نشان «کاشر» {که به معنای مطابق با شریعت یهود است} بر می‌خوریم، به پیروان یهود توصیه می‌شود از اجناسی استفاده کنند که دارای علامت کاشر باشد و استفاده کردن از محصولات غیر کاشر ممنوع است اما در صفحه نمک تصفیه شده و نمک یددار از این علامت «kosher» هیچ خبری نیست.
واژه‌ی sea salt کلمه‌ای معروف است که با یک جست و جوی ساده می توان به این نکته پی برد که مردم دنیا حق انتخاب بین نمک دریا و نمک تصفیه شده را دارند.

«۱۰ فایده نمک دریا»
دکتر جاش اکس فوق تخصص تغذیه طبیعی و دکترای کاپروبرکتیک و بالینی که شخصیتی سرشناس در دنیای پزشکی است، در مقاله‌ی مفصلی درباره‌ی نمک به بررسی محاسن نمک دریا می‌پردازد و به ۱۰ مورد از ویژگی‌های برجسته‌ی نمک دریا اشاره می‌کند که عبارت است از:
*تنظیم سیستم قلیایی بدن
*تنظیم قند خون
*از بین برنده خلط اضافی
*ایجاد ایمنی در بدن
*بهبود عملکرد مغز
*افزایش انرژی
*تنظیم الکتریسیته بدن
*عامل ایجاد خواب راحت
*جلوگیری از گرفتگی عضلات
*تنظیم فشارخون و ضربان قلب

اگر پزشکان نمک تصفیه شده و یددار را سم سفید می‌نامند و آن را عامل بالارفتن فشار خون و قتل مردم معرفی می‌کنند، باید اقرار کرد نمک سالم و طبیعی طلای سفیدی است که قدر و منزلتش دانسته نشده است.
 بر اساس گفته‌ی محققان نمک دریا سرشار است از املاح مفید و ضروری که برای بدن لازم است و هیچ عوارضی هم ندارد، اما در فرآیند تصفیه نمک تمام این املاح مفید از آن جدا می‌شود که این کار اشتباه سبب شده است درصد زیادی از مردم ایران دچار بیماری‌های مختلف و کمبود انواع مواد لازم برای بدن شوند.
فاجعه‌ای دیگر که در پشت آن است اینکه برای جبران این کمبودها و بیماری ها باید سراغ داروهای شیمیایی بروند که خود، بیماری را دوچندان می‌کند و عامل بیماری‌های مختلف می‌شود.