محصولات ترا ریخته یکی از پرمناقشهترین مباحثی است که همچنان در تمام محافل علمی دنیا با تردید به آن نگاه میشود؛ در ایران هم این موضوع پرمناقشه و پرابهام است تا جایی که مخالفان تراریخته در سازمان حفاظت محیطزیست در دولت دوازدهم بهطور کامل پاکسازی شدند و در عوض تمامی طرفداران شناختهشده این محصولات به این سازمان آمدند تا تنها مانع جدی بر سر کشت محصولات ترا ریخته از پیش پا برداشته شود.
دکتر علیرضا عباسی، دانشیار بیوتکنولوژی دانشگاه تهران در پاسخ به سؤال "جوان" درباره اینکه آیا ابهامات ترا ریختهها برطرف شده که قرار است پنبه ترا ریخته زیر کشت برود، میگوید: در برنامه ششم توسعه تولید و رهاسازی ترا ریختهها ممنوع است اما اگر مجوز وزارت کشاورزی، بهداشت و سازمان حفاظت محیطزیست همراهی کند، امکان کشت این محصولات وجود دارد و تغییراتی که در سازمان محیطزیست انجام گرفت و با آمدن آقای کلانتری در عمل این سه مرجع با کشت ترا ریخته همراهی میکنند اما این همراهی بر اساس مطالعات نیست و هیچ مطالعهای انجامنشده که سلامت این محصولات را تأیید کند.
دانشیار بیوتکنولوژی دانشگاه تهران درباره مخاطرات این محصولات میگوید: پنبههای ترا ریخته بیتی هستند یعنی از باکتریهایی گرفتهشدهاند که نسبت به برخی حشرات ایجاد مقاومت میکنند اما گزارشهای علمی تازهتر نشان میدهد، این سم میتواند حشرات مفید را هم از بین ببرد و محیطزیست را با چالش مواجه کند یا همین محصول میتواند خاک را مورد تأثیر قرار دهد و همچنین مباحث فرار ژن این محصولات وجود دارد و محیطزیست باید از این وجوه به مطالعه و بررسی پنبه ترا ریخته پرداخت، اما هیچ تحقیقی انجامنشده است.
کمپانی مونسانتو یکی از منفورترین کمپانیهای دنیا و منبع اصلی تولید بذرهای ترا ریخته است اما منفور بودن این کمپانی یهودی به دلیل مشارکت در پروژه تولید بمب اتم و تولید سموم کشتارجمعی همچون عامل نارنجی است که امریکا در جنگ ویتنام از آن استفاده کرده و ظاهراً رد پای این شرکت درکشت پنبه ترا ریخته در ایران هم دیده میشود!
عباسی در پاسخ به این نکته که در حال حاضر هم ما واردات پنبه ترا ریخته داریم و کشت پنبه ترا ریخته میتواند به تولید ملی منجر شود، میگوید: اگر سوابق این پنبهای که ادعا میشود تولید ملی است را دربیاورید، متوجه خواهید شد که این پنبه به نام مون ۵۳۱ محصول شرکت مونسانتو است نه تولید ملی! از سوی دیگر این رقم در دنیا منسوخشده، هند و پاکستان هم که درگذشته این پنبه را زیر کشت میبردند اما در حال حاضر کشت نمیدهند زیرا مقاومتش نسبت به آفات شکسته و دیگر جواب نمیدهد.
بنا به تأکید وی، در بحث ترا ریختهها خطراتی که درکشت وجود دارد، در واردات نیست؛ چراکه وقتی بذری را وارد میکنید، دیگر نگران تهدیدات اکولوژی نیستید یا بحث گردهافشانی و خطرات آن وجود ندارد اما بحث سلامت چه در محصولات وارداتی و چه درکشت ترا ریختهها وجود دارد بنابراین اگر ما مجبور شویم از محصولات ترا ریخته استفاده کنیم، وارداتش کمخطرتر از کشت آن است چون حداقل به محیطزیست آسیب نمیزند.
مجبور نیستیم ترا ریخته وارد کنیم
آیا ما مجبوریم ترا ریخته استفاده کنیم؟ عباسی در پاسخ به این سؤال میگوید: در دنیا ۲۵ درصد ذرت ترا ریخته داریم و از این ۲۵ درصد هم، درصد بالایی از آن در امریکا کشت میشود که ما از امریکا واردات نداریم اما ۵ میلیون تن ذرتی که در کشور نیاز داریم را از درصد کم محصولات تر اریخت دیگر کشورها وارد میکنیم یعنی ما امکان وادادات محصولات غیرتراریخته راداریم.
این استاد دانشگاه تهران بحث تفاوت قیمت را هم در این زمینه مؤثر نمیداند و میگوید: ممکن است این کار برای واردکننده ارزانتر نوبتام اما در عمل تفاوتی میان قیمت محصول ترا ریخته و غیرتراریختهای که در کشور عرضه میشود، وجود ندارد! این مسئله درباره پنیه ترا ریخته وارداتی هم وجود دارد و کشورهایی که در حال حاضر پنبه غیرتراریخته کشت میدهند، کم نیستند؛ از سوی دیگر ما چندان نیازی به پنبه نداریم. ما در کشورمان ۵۰ تا ۷۰ هزار هکتار کشت پنبه داریم که ۱۰ تا ۲۰ هزار تن محصول میدهد و به همین میزان هم وارد میکنیم که قطعاً امکان واردات پنبه غیرتراریخته وجود دارد.
عباسی در پاسخ به این نکته که شاید مسئولان نگاه صادراتی به این موضوع دارند، تأکید میکند: بههیچوجه نگاه صادراتی به این موضوع وجود ندارد.
وی با اشاره به صنعت پوشاک ترکیه میافزاید: این کشور بههیچعنوان به فکر کشت پنبه ترا ریخته نیفتاده، چون در این صورت صنعت پوشاک با مشکل مواجه میشود و مشتریان خود را از دست میدهد.
این استاد بیوتکنولوژی دانشگاه تهران طرح موضوع تولید ملی را یک فریب بزرگ میداند و تأکید میکند: تجربه ۲۰ ساله دنیا نشان میدهد، ترا ریختهها هیچ مزیتی برای کشاورزی ندارند و ادعاهایی همچون مقاومت به آفات، بینیازی از سموم کشاورزی و ارقام پر محصول هیچکدام علمی و درست نیست اما این نتایج پنهانکاری میشود.
وی در رابطه با مقاوم بودن آفات محصولات ترا ریخته میگوید: مقالات متعددی در دنیا نشان میدهد با کشت محصولات ترا ریخته ممکن است مصرف یک سم کاهشیافته باشد اما سموم دیگری مصرفشان بالا رفته و سرجمع مصرف سموم کشاورزی درکشت محصولات ترا ریخته افزایش قابلتوجهی داشته است.
عباسی همچنین درباره کممصرف بودن ارقام ترا ریخته در حوزه مدیریت آب هم تأکید میکند و میگوید: تاکنون بذر برنجی که بتواند در شمال کشور با خشکهکاری کشت شود، تولید نشده و این ادعا تابهحال رنگ عمل نگرفته و امکان علمیاش هم وجود ندارد؛ ارقام برنجی که در اصفهان و فارس کشت میشود، طبیعت آن خشکهکاری است اما ارقام برنج شمال طبیعتش غرقآبی است.
استاد بیوتکنولوژی در رابطه با سلامت محصولات ترا ریخته میگوید: ما حتی درباره ذرت هم واکنشهای آلرژیک را داشتهایم که موجب شد، آن رقم ذرت خاص از بازار جمع شود؛ در رابطه با پنبه هم حتماً باید آزمایشهای مرتبط با آلرژیک بودن آن انجام شود؛ پنبهای که تولید میشود در صنایع پزشکی برای باند و لباس اتاق عمل هم استفاده میشود یا برای لباس نوزاد، اگر اینها سلامت نباشد، میخواهیم چه کنیم؟ جایی که با سلامت انسان مواجهیم، باید تحقیقات جدی صورت بگیرد اما هیچ گزارش مستندی درباره این مطالعات منتشرنشده است.