آموزش مقدماتی طب اسلامی ایرانی استاد آقاجانی جلسه چهارم مزاج شناسی کاربردی۴

آموزش مقدماتی طب اسلامی ایرانی استاد آقاجانی جلسه چهارم مزاج شناسی کاربردی۴

انواع خلط:

خلط طبیعی

خلط غیر طبیعی

در هر مزاج دو خلط وجود دارد . هرگاه در حالت تعادل و به طور یکسان تمامی خلط ها وجود داشتند و بدن نیز دچار بیماری و هیچ گونه مشکلی نبود این خلط طبیعی میباشد در غیر اینصورت ، یعنی اینکه یکی از خلط ها کم یا زیاد شود سبب بیماری میشود و آنگاه خلط غیر طبیعی بوجود میآید. خلط غیر طبیعی در واقع خلطی است که در ناحیه ای غیر از کبد ساخته شود.

دم:

خون طبیعی:

خون طبیعی به خونی گفته میشود که :

1: از لحاظ رنگ طبیعی باشد ، بهترین رنگ برای خون قرمز گلی میباشد اگر پر رنگ یا کم رنگ شود این خون غیر طبیعی است.

2:از لحاظ قوام خون نباید خیلی شل و رقیق یا خیلی سفت و غلیظ باشد

3: از لحاظ بو باید بوی مطبوعی داشته باشد نباید بوی تند یا بوی عفونت بدهد ( در حجامت بارها دیده شده است که برخی از افراد خون آنها بوی عفونت میدهد )

4:مزه خون باید شیرین باشد

وظیفه خون :

1: یکی از وظایف مهم خون گرم کردن کل بدن با دمای یکسان است . اگر قسمتی از بدن حرارت بالایی داشت و قسمتی سرد بود این خون طبیعی نیست

2:غذا رسانی و دوا رسانی و سم رسانی از وظایف مهم خون میباشد ( روایت: خون مثل برده ای است که چه بسا صاحب خود را بکشد)

3:خون باید ضعف انسان را برطرف بکند اگر فردی دچار ضعف و بی حالی باشد این خون طبیعی نیست

مزاج خون:

مزاج خون گرم و تر است

فصل هیجان و غلبه خون بهار طبی میباشد که گرم و تر میباشد

در سن 0 تا 15 سالگی نیز سن سلطه دم میباشد.

محل تولید خون در کبد میباشد محل پخش آن در قلب و محل غلبه ان در سر و صورت است.

علامات غلبه خون:

1:سرخی چهره (رنگ چهره سرخ گلی میباشد-این بدن نیاز به حجامت دارد-)

2:خارش بدن با لذت (بدن خارش پیدا میکند مخصوصا جای حجامت ، خارش همراه با سوزش و خون مخصوص اخلاط دیگر میباشد)

3:خوابیدن با لذت و بدون خستگی(خوابی که کسل کننده و همراه خستگی نباشد)

4:بعضی از جوش ها که به صورت ریز و زیر پوستی است

5:خمیازه کشیدن

6:سنگینی سر مخصوصا فصب بهار

7:احساس راه رفتن حشره روی بدن

8:سرگیجه(موقعی که از ارتفاع بالا میرود و برمیگردد پشت سر را نگاه میکند)

9:حب النساء و رفتن سراغ شهوت

روایت از پیامبر (ص) : استخوان و رگ و اعصاب از مرد است و گوشت و خون و مو از زن است.

درمان غلبه خون:

روایتی در این زمینه وجود دارد که بیماری سه تا هست و درمان هم سه تا . بیماری خون و مره و بلغم میباشد و درمان خون حجامت و درمان مره المشی(پیاده روی یا ملین) درمان خون حجامت است.

این تفکر که برای همه لازم است و یا اینکه اصلا نباید حجامت کرد هر دو اشتباه است ؛ افراد همیشه بیمار نیستند ، همیشه بلغم ندارند پس میشود ایامی را پیدا کرد که فرد بتواند حجامت بکند .

سبک زندگی در گذشته این چنین بوده است که مردم به دلیل تغذیه مناسب و خونسازی مناسب دائما حجامت میکردند ولی امروزه مردم به دلیل کمبود تغذیه و تغذیه نامناسب باید خون هم بگیرند.

نکته:

در تجویز دارو های مرکب و یا حجامت اگر فرد بیمار دچار ضعف شدید باشد ؛ باید ابتدا از نظر تقویت جسمی فرد را یک قوت نسبی رساند سپس به وی دارو یا حجامت را تجویز کرد.

درمان در درجه اول حجامت سپش فصد و نهایتا خونریزی بینی به طور مصنوعی میباشد . زیرا خون عبدی است که بنده خود را نمیشناسد لذا در زمانی که خون هیجان دارد و اصلاحا تبیغ پیش میآید حجامت ضروری است ولو در حج و در حالت و با سرنیز باشد نیز باید اتفاق بیافتد کم اینکه امام صادق علیه السلام نیز این کار را انجام دادند.

درمان غلبه خون:

آلوی خشک

سویق عدس

کاهو انار (قبل و بعد از حجامت )

باقالی

نکته:

1:افرادی که خون حجامتشان گرم میباشد و همراه با کف و بخارات میباشد (صفراوی مزاج ها) بعد از حجامت ماهی یا اب سرد بخورند .

2:افرادی که دارای غلظت خون میباشند بعد از حجامت شکر قهوه ای بخورند .

نکته:

تفاوت طب سنتی و اسلامی اینست که طب سنتی در مزاج گیر کرده است ولی طب اسلامی به خاصیت کار دارد بعنوان مثال کاهو بهترین صاف کننده خون میباشد حال چه سرد یا گرم و تر یا خشک باشد مهم نیست بلکه عملی است که در بدن انجام میدهد.

علامات کم خونی:

1: ضعف و بیحالی

2:ضعف در هضم و بهم ریختن آن

3:خواب زیاد

4:زردی چهره مایل به تیره گی

5:سردی کف دست و سردی پا

6:بی اشتهایی و کم اشتهایی

7:ریزش مو

8: بی حوصله گی

9:سرگیجه موقع بلند شدن

10:ضعف جنسی

*پشت پلک پایین علامت خوبی برای کم خونی یا غلبه است: اگر پشت پلک که باید به رنگ قرمز گلی باشد به سمت سفیدی یا صورتی باشد کم خونی اگر به سمت سیاهی برود یعنی غلظت و غلبه خون است.

درمان قلت خون:

در درمان اول باید معده را اصلاح کرد و معده نیز توسط تغذیه اصلاح میشود زیرا روایت میفرماید المعده بیت الداء اللحمیه راس کل الدوا پس در مرحله اول تغذیه مناسب را جایگزین تغذیه غلط میکنیم

مویز ، شیره انگور ، آب انار شیرین ،آب سیب رسیده شیرین ، مغر بادام ، روغن حیوانی، تره ، توت سفید ، آبگوشت و کباب گوسفندی، آبگوشت کبوتر، گوشت کبک ، شیر طبیعی ، عسل و خرما ، سبزی تره ، برگ چغندر و سویق گندم و سویق کامل

داروی مرکب 6 ( قرص خون یا مقل ازرق) نیز یکی از بهترین درمان های کم خونی میباشد که از ترکیب مقل ازرق و آب تره و هلیله و بلیله و آمله درست میشود.

شربت رضوی و داروی کراث یا خونساز هم بسیار موثر و مفید میباشد.

کسی که در حال تعادل است طبع دم وی از لحاظ انرژی ،توان جنسی و اشتها و لذت خواب و ... هیچ گونه مشکلی ندارد.

صفرا

مزاج صفرا گرم و خشک است در فصل تابستان غلبه پیدا میکند و مزاج سنی آن 15 الی 25 یا 35 میباشد.

در خلط های سه گانه

خون خلط رشد میباشد و صفرا خلط حرکت و سودا خلط حکمت و بلغم خلط مرگ . انسان بیشترین رشد را تا 15 سالگی دارد بیشترین انرژی را تا 35 سالگی و بعد از آن تا 60 سالگی حکیم است و مابعد 60 سالگی عمر رو به سراشیبی است.

نکات درباره خلط صفرا:

*جایگاه صفرا در شراسیف میباشد یعنی اطراف دنده ها و کبد و کلیه جایگاه جولان آن میباشد .

*صفرای طبیعی رنگ آن زرد متعادل میباشد نه کم رنگ و نه پر رنگ .

*کار صفرای طبیعی تحریک روده تحریک روده برای عمل دفع میباشد

*محل تولد صفرا کبد میباشد و سر ریز آن در کیسه صفرا میباشد

*رنگ ادرار در صفرای طبیعی متعادل است و نه پر رنگ است و نه کم رنگ میباشد

*کار صفرا باز کردن مسیر برای خون است تا اکسیژن و غذا و دارو را به اعضای بدن برساند

*خون وقتی در حرکت است صفرای خون در روده میریزد و احساس دفع به فرد دست میدهد

 

علامات غلبه صفرا:

1: بلیله ( بی قراری )

2: بیش فعالی در بچه ها

3: گرمی درونی بدن یا حمای باطنی بدن

4: غضبناک شدن

5: ضعف و تحلیل بدن

6: زردی صورت همراه با قوت( زردی که با کم خونی متفاوت میباشد)

7:خارش پوست همراه باسوزش

8:بیماری های سمت چپ بدن

9:زرد آب موقع استفراغ

10:خشکی و تلخی دهان

11: ریزش مو

12:اسهال شدید همراه با سوزش

13:در خانوم ها عفونت همراه با سوزش و بوی بد  و زرد رنگ ناشی از صفراست

14:در مردها زود انزالی و آزو اسپرم نیز از نشانه های صفراست

15: در امور جنسی توان و دوام و قوام مطرح است که قوام آن با صفراست

16: خرابی دندان از غلبه صفراست که بیشتر در سنین صفرا یعنی تا سی پنج سالگی اتفاق می افتد.

 

درمان غلبه صفرا:

1: سویق عدس

2:سرکه خمری( انگور – جو – انجیر-عسل- خرما)

3:روغن زیتون

4: ماهی

5:کاسنی

6:گل بنفشه

7: خرفه

8:آلو سیاه

9:نسیم خنک و آب خنک

کم شدن صفرای طبیعی

اگر خلط طبیعی صفرا در بدن کم بشود یبوست شروع میشود و غذا رسانی به درستی اتفاق نمیافتد و ضعف و لاغری از جمله نشانه های آن است

برای درمان قلت صفرا از غذاهایی که طبیعت گرم و خشک دارند باید استفاده نمد مانند برخی از ادویه ها

مزاج سودا :

مزاج سودا سرد و خشک است، فصل مرتبط با آن پاییز است و از سی و پنج سالگی تا پنجاه یا شصت سالگی سلطه آن بیشتر است.

 محله جولان و غلبه اش روده بزرگ یا اسفل بطن است.

سودا از سیاهی می آید، استقامت و توان و استحکام بدن به سودا وابسته است، عضلات بدن و استخوان بندی بدن از سوداست، سودای طبیعی در بدن استخوان بندی درشت ایجاد می کند.

 موها را مشکی و زیاد می کند، انسان حکیم و مصمم و منظم می شود، عقلش کامل می شود، دارای ثبات رأی می شود، عاقبت اندیش خواهد شد، هر چیزی که بوی پختگی و تکامل بدهد مربوط به سوداست.

علامات غلبه سودا:

1:وسواس

2: بی خوابی

3: خشکی و خارش پوست همراه با خون ریزی،

4: در خانم ها هم خون ریزی ماهانه زیادی دارد.

5: یبوست شدید

6: شوره سر

نکته:

هر کجا خشکی و خون ریزی بود از سوداست، پوست بدن هم مثل زمین اگر سرد شد جمع می شود، اگر گرم شد نرم می شود، خشک شد ترک می خورد و اگر تر شد شل خواهد شد.

خشکی پوست از سوداست، اگر نرم شد از صفراست، اگر شل شد از بلغم است.

درمان غلبه سودا:

هر چیزی که خشکی را کم بکند درمان سوداست

1:در روایات به افتیمون که نام یک گیاه است اشاره شده است

2: بادمجان هم سودا را کم می کند و سودای طبیعی را زیاد می کند

3: عسل

4: قی کردن هم باعث کاهش سودا می شود

5: روغن زرد گاوی

6 :بادام شیرین، انجیر، انگور، مویز، شلغم، کدو و هر چیزی که رطوبت داشته باشدعلامات قلت سودا:

درمان قلت سودا:

گوشت بز، بادمجان، برگ چغندر، باقالا، اسفند.

 بلغم:

مزاج بلغم سرد و تر است و با فصل زمستان مرتبط است،  در سن شصت سال به بعد سلطه پیدا میکند.

 جایگاه جولان و غلبه آن سینه و ریه است.

 بلغم طبیعی در بدن کارش این است که هر کجا نیاز به توقف یا نگه داشتن باشد، خلط بلغم وارد می شود، کار اصلی آن نگه داشتن است، مثل نگه داشتن خون در بدن، نرمی بدن و غضروف ها، مایعات بین مفصلی یا دیسک کمر جنس اصلی شان از بلغم است.

هر کجا سیال بودن، تغییر پذیری و نرمی داریم، به بلغم نیاز است، ماده اولیه خون بلغم است، خون ناپخته، خام همان بلغم طبیعی است.

علامات غلبه بلغم:

1:شل شدن بدن

2:کم خونی

3: خلط گلو به رنگ سفید با مقدار زیاد و نرم بدون سوزش

4: وقتی بلغم زیاد می شود خانم ها حبس الحیض می شوند، شصت سال به بالا وارد دوران یائسگی می شوند، قبل از آن وارد خون ریزی زیاد می شوند چون وارد مزاج سنی سودا شده اند ، یک مدت هم نامنظم می شود و سپس بند می آید.

5: بی حالی و خواب زیاد،

6: اشتهای زیاد

7: حافظه کم

8: کندی حرکت

9: هضم بد به دلیل نگه داشتن غذا

10: رنگ پوست سفید، سفیدی ریش و مو

درمان غلبه بلغم

حمام

اما حمام چهار مزاجه چیست؟

این حمام چهار منزل دارد، سرد و خشک، گرم و خشک، گرم و تر، سرد و تر؛

داخل حمام می نشینی خلط پخته می شود، عرق می کنی، خلط سینه هم پخته می شود و دفع می شود یعنی هضم سوم راه می افتد و خلط بلغم به تعادل می رسد.

2:مسواک

3: شانه کردن با آج فیل

4: روزه گرفتن

5: جویدن کندر

6: ترب سیاه و سفید

7: آب اسمان آب باران

 8:نگاه کردن به زن زیبای حلال

 9:باز کردن افطار با ماءفاطر( آب جوشیده ولرم)

10مویز، آویشن و سیاه دانه

11:جماع کردن و نزدیکی

12: نشستن به پشت در آفتاب.

 

داروی مخصوص بلغم:

اگر حمام گرم نتوانستید بروید بعد از حمام و قبل از حمام این دوا را بخورید تا به دفع خلط کمک کند؛ ترکیبات آن عبارت است از:

 مصطکی، کندر، آویشن، زنیان، سیاه دانه (همه به نسبت مساوی)و عسل(به اندازه کل)؛

دستور ساخت :

 مصطکی و کندر دو نوع صمغ هستندکه یا باید آن را تفت دهی و یا فریز کنی تا آسیاب شود، به مقدار مساوی از این دو صمغ را در نظر می گیریم،

همه را جدا آسیاب می کنیم و الک می کنیم

 به مقدار آن عسل اضافه می کنیم، مقدار مصرف آن هم شب ها موقع خواب به اندازه یک فندق است.

3 Comments

  1. Ali گفت:

    سلام ، مطالب کاربردی و مفید بود ، استفاده کردم

  2. مارال گفت:

    از مطالب خوبتون تشکر میکنم. خدا قوت

  3. داریوش ولدمومن گفت:

    با سلام و خسته نباشید
    بسیار عالی و مفید
    ممنون از شما

پاسخ دادن به Ali لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *